Nederlandse Hall of Fame : O Marijke geboren in 1947, rec. 1.20,0 winsom 66.065 gld. bruine merrie v. Lord Maire (?) u. De Prinses Juliana

O MARIJKE NOG STEEDS UNIEK

door Durk Minkema
(artikel uit het blad Draf&Rensport, nr. 25 - 2000)

De enige Nederlandse merrie die ooit (tot 2000) de Grote Prijs der Lage Landen won was een vos en ....kortebaner. Toen in 1997 de laatste Elfstedentocht verreden werd, deden verscheidene gerenommeerde oud-langebaanschaatsers als toerrijder mee. Ze waren onderweg een gewild object voor de verslaggevers. Zoals Johann Olav Koss, die zichtbaar moeite met de afstand begon te krijgen. Opmerkelijk fit bleef onze oud-sprinter Lieuwe de Boer uit Ureterp, die in 1980 op de Olympische winterspelen van Lake Placid voor Nederland brons won op de 500 meter. Gevraagd hoe hij dit voor elkaar kreeg, antwoordde hij laconiek: "Och, het zijn allemaal stukjes van 500 meter." Zoiets moeten Guus Knijnenburg en zijn kortebaancrack O Marijke ook gevoeld hebben toen ze in 1956 verrassend stand hielden in de Grote Prijs der Lage Landen, allemaal stukjes van 300 meter.

De Grote Prijs de Lage Landen
O Marijke was in 1956 als negenjarige aan haar laatste koersjaar bezig. Op de kortebaan was het duo Guus Knijnenburg - O Marijke een paar apart. De fraaie vos snelde van de ene zege naar de andere. Het jaar ervoor had ze uit 15 starts maar liefst 10 maal gewonnen.
Begin 1956 was O Marijke ook op de lange baan in grootse vorm. In de voorafgaande koersen was ze steeds een of twee. Vier dagen voor de Grote Prijs der Lage Landen won ze nog met amateur Louis van Harlingen op Duindigt. O Marijke startte in de Grote Prijs van kop af op 2550 meter, samen met o.a. Roland met Piet Strooper, die een jaar eerder deze koers had gewonnen, Padua met Tiemen van der Veen en Peterhof met Willem Geersen. De befaamde toppikeur Charlie Mills was er met de Fransman Fabien VL en moest 25 meter aan de kop geven, evenals Jan Kruithof met Festival II en Gao B met A. Faure. Weer 25 meter daarachter startte de ijzeren merrie Olga Pluto, die eerder dat jaar in de Elitelop met Appie Siderius fraai derde geworden was achter het Franse draffenomeen Gélinotte en de Zweedse merrie Frances Bulwark. Olga Pluto had een week eerder met groot vertoon van macht het Kampioenschap Nederlandse Paarden gewonnen, hetgeen haar 25 meter extra belasting opleverde. De grote vedetten stonden daar weer 25 meter achter: de kleine Zweedse krachtpatser Gay Noon met Gunnar Nordin, met 1.17 de snelste draver, die ooit op de Nederlandse banen gestart was, en de Zweed Tampiko met de oudste der drie gebroeders Nordin, Gösta.

De koers
Guus en O Marijke namen in kortebaan speed de kop, maar werden daar al spoedig afgelost door de furieus gestarte Olga Pluto, die haar 50 meter handicap in een oogwenk had goedgemaakt. Olga Pluto ging in hoog tempo door en O Marijke volgde geduldig. Voor de laatste bocht was bij Olga Pluto de lamp uit en O Marijke nam attent over. De bocht uit zette Guus aan voor een laatste 300 meter krachtexplosie. Gay Noon liep zienderogen in, maar kwam op de streep vijf meter tekort. O Marijke liep 1.21,4 over 2550 meter, zo snel was ze nog nooit op de lange baan geweest. Gay Noon toonde zelfs 1.19,2, een tijd die nooit in Nederland gelopen was. Roland werd derde en Peterhof vierde.
Een jaar later zou Peterhof deze koers, die onderdeel van het Europese Circuit was, op zijn naam schrijven, waarna Hairos II drie maal achtereen aan de beurt kwam.
Het tienduizendkoppige publiek van Duindigt begroette de zege van O Marijke en Guus Knijnenburg met een orkaan van applaus en O Marijke, getooid met bloemendek, verzorgde een onvergetelijke ereronde. Mij staat nog steeds voor ogen de foto van die ereronde, die in de Nieuwe Rotterdamse Courant verscheen. Achter de sulky van O Marijke rent een dolblij juichende staljongen, het is Giel van der Togt, die diezelfde dag zijn 15e verjaardag vierde.

Ome Flip
O Marijke was in eigendom van de gebroeders Knijnenburg, Flip en Toon. De derde broer, Willem, was toen al overleden. Trainer en vaste rijder was de nog jeugdige neef Guus Knijnenburg. De gebroeders Knijnenburg hadden de merrie ook gefokt. Ze waren in de crisisjaren dertig van de 20e eeuw met de draverfokkerij begonnen. De basis werd ondermeer gelegd met klassemateriaal uit de in 1931 inkrimpende stal van de weduwe Alkemade te Elten. De stoeterij van de Knijnenburgs lag in de duinen van Ockenburg bij Den Haag. Later werden de paarden op Duindigt gestald, waar de oudste der broers, Ome Flip, eveneens zijn schamel onderkomen had. Hij was de beeldbepalende figuur van de stal en had de bijnaam "directeur van Duindigt". Dikwijls "gevaarlijk arm", wist hij met kunst- en vliegwerk en de nodige trucs zijn stal overeind te houden. Geld voor de tandarts was er nooit en dat was te zien, hij had nog vier tanden. Zijn glorietijd kwam in de jaren vïjftig met de kinderen van zijn schimmelmerrie De Prinses Juliana 1.29,6, de bij hem geboren dochter van zijn schimmelhengst Senator Brewer en Prinzess Bertha 1.25,2.

Duistere afstamming
O Marijke, geboren in 1947, was een best gebouwde, middelgrote merrie met onverslijtbaar beenwerk. De vosmerrie had een edel, intelligent hoofd met fraaie bles. Ze werd door de toenmalige inspecteur van het stamboek van de N.D.R., Kees Meinardi, met trots als voorbeeld gesteld van de door hem zo bewonderde Frans-Amerikaanse fokrichting. Want van moederszijde is O Marijke geheel Amerikaans gefokt, haar vader is de Franse hengst Lord Maire 1.21,3, die in 1949 als 16-jarige het Kampioenschap van Nederland won. Althans zo staat de afstamming in de boeken. Welingelichte kringen (Gerard Appel) weten met grote stelligheid te beweren, dat de werkelijke vader van O Marijke niet Lord Maire is, maar de Duitse hengst Katalanier 1.25,6, uit de fokkerij van Alkemade. Katalanier werd in 1943 in Elten geboren als zoon van de Amerikaans gefokte hengst Dynamic (van Volomite) uit de merrie Barcelona 1.26, ook van geheel Amerikaanse afstamming. Barcelona heeft in Nederland een lijn gevormd, waaruit o.m. de tonwinnaars Wilma Boszorg, Zingana du Bois en Dean Boszorg komen. Zij gaat terug op de vooraanstaande Amerikaanse lijn van Abbess. Aan het eind van de oorlog werden in 1945 veel paarden van de familie Alkemade geconfisceerd als herstelbetaling, zoals de officiële lezing luidt, geroofd volgens de officieuze lezing. Diverse paarden kwamen in de regio Den Haag terecht, waaronder de genoemde Katalanier. De één jaar jongere merrie Lodoisca liep in Den Haag voor de groentekar en werd door Gerard Appel voor f 675 teruggekocht voor zijn neef de 'jonge' Mees Alkemade. Lodoisca werd de moeder van de Duitse dekhengst Zuviel 1.18,1. Katalanier zou later als ruin een goed koers-paard worden en won in Duitsland nog eens 13 maal op rij.

Kortebaan-crack
O Marijke wist later in het jaar 1956 als winnares van de 2e heat van Merevelds Mijlrecord het algemeen record voor inlandse dravers in Nederland op 1.20 te brengen (Over 1635 meter bandenstart). Haar halfzuster, de Gouden Zweep-winnares Thea Cornelia (Premier Mars x De Prinses Juliana) bracht datzelfde record in 1960 op 1.18,1a. Uiteraard gingen de Knijnenburgs na de victorie in de Grote Prijs ook weer kortebanen met O Marijke en ze won in Warmond, Hardegarijp, Hillegom en Purmerend. O Marijke startte in totaal in Nederland 92 maal op de lange baan, waarbij ze 31 maal won en f 39.700 verdiende. Daarnaast startte ze in december 1954 nog twee keer in Duitsland, won beide malen, hetgeen DM 2.200 opleverde. Elf maal kwam ze in 800 meter draverijen in actie en twee daarvan won ze, goed voor f 1.700. Op de 300 meter baan was ze maar liefst 75 maal van de partij en won ze 24 maal, hetgeen f 22.685 opleverde. Totale verdiensten op lange en kortebaan samen f 66.065.

O Marijke als fokmerrie
In de fokkerij was O Marijke wat minder succesvol en dat geldt in versterkte mate voor haar halfzuster Thea Cornelia. O Marijke bracht 10 kinderen, 8 ervan kwam in de baan en samen wonnen ze f 142.600. De beste was Ka Anjo 1.18,5 - f 34.900. Bij de verdere nafok van O Marijke komen we de tonwinnaars Raymond en Jessy van Zuilen tegen.

Moederlijn
De moederlijn van Prinzess Bertha heeft via andere takken nog de tonwinnaars Hit Parade, Top Arden (beide uit de fokkerij van de familie Bakker-Bosch) en Zorg van Boko gebracht. Prinzess Bertha was een vrij kleine merrie met weinig lucht, ze werd omstreeks 1928 vanuit Duitsland ingevoerd door Barteld Bolwijn uit Uithuizen, de grootvader van de huidige secretaris van de Fokkersvereniging, Oeki de Nooy-Bolwijn. Zo rijgen zich niet alleen de paardengeneraties aaneen, maar ook die van hun fokkers en eigenaren. Prinzess Bertha is gefokt op het bekende Gestut Damsbrück van de Joodse uitgever en kunsthandelaar Bruno Cassirer, die zich na de beruchte Kristallnacht gedwongen zag zijn bezittingen in Duitsland op te geven en naar Engeland uit te wijken. Hij importeerde haar grootmoeder Petrosia, dochter van Peter the Great en geboren in 1907, als vierjarige vanuit Amerika met merrieveulen Bertha Prince, de moeder van Prinzess Bertha. Petrosia bracht in Duitsland de Derbywinnaars Pech en Peter I.

O Marijke is op 32-jarige leeftijd gestorven in de Nootdorpse Stal van de neven Guus en Wim Knijnenburg, waar ze een welverzorgde oude dag heeft genoten. Deze stal is inmiddels ook al aan randstedelijke uitbreidingsdrift ten offer gevallen.

De Nederlandse drafsportliefhebbers wachten in spanning af of de editie 2000 van de Grote Prijs der Lage Landen voor de tweede maal door een 9-jarige Nederlands gefokte vosmerrie met bles gewonnen gaat worden.

(einde artikel van Durk Minkema)

Drie dagen na publicatie van dit artikel won de bedoelde 9-jarige Nederlands gefokte vosmerrie met bles de Grote Prijs der Lage Landen tegen sterke Franse tegenstanders, zoals Fee de Billeron, Dojo de Taloney, Euro Ringeat en Jackhammer!! We hebben het natuurlijk over HINDE BUITENZORG.


Uit hetzelfde blad:

Die Tasse van die Base
door Hans Eysvogel

Wij schrijven 1956......het oude Duindigt.....kleine sociëteit, meer dan een terrasje achter de rechterstoel is het niet. Slechts een paar tafeltjes en stoeltjes...krengen van dingen....lang zitten betekent blijvend letsel....Eén afdak, één koffiezetapparaat, één totoloket van één gulden....meer niet. Een ijzeren hek omarmt de elite van de Koninklijke. .. "Members only" (alleen voor leden). Hij loopt met een stok, anders valt-ie. De wandelstok geselt het hekwerk vele malen: "Hé......jij daar!!...kom eens bij de directie!!!
Wij schrijven woensdag 4 juli 1956. Het is vijf dagen vóór de Grote Prijs der Lage Landen. Het is Hans Eysvogel, verslaggever van de N.O.S., die wordt ontboden. Het is Flip Knijnenburg, de fokker, trainer en eigenaar van O Marijke, die de directeur speelt. Vier tanden houden nog iets van het overvloedige speeksel tegen, wanneer hij mij uitnodigt voor koffie. "Jij hebt toch wel geld bij je hè??". Wij schuifelen naar "voorheen een restaurant". Theatraal gaat-ie zitten...stok opzij...hij steekt van wal. "De directeur gaat jou vertellen, hoe Guus en O Marijke zondag de Grote Prijs gaan winnen." Een verfrommeld stukje papier wordt ontrafeld.....de drafbaan van Duindigt ontvouwt zich. Een piste vol cijfers en getallen....2550 meter....korte baan start....op kop....na zoveel seconden zijn we daar....na zoveel daar.... De eerste ronde gaat in.....". Zijn oude handen vliegen over het papier. "Zoveel seconden later zijn we daar....Er is maar één gevaar, dat komt uit Zweden.... Gunnar Nordin met Gay Noon..... vertrekt op 2625 meter....geeft 75 meter. Dan draaien we de rechte lijn in....Gay Noon zal er dan nog één lengte achter liggen....De chronometer staat dan op.....en al loopt-ie dan een nieuw baanrecord vanaf dat punt gaan ze even hard en O Marijke zal dan winnen!!!"
Ik ben met stomheid geslagen!!!
Het is zondag 8 juli.......Duindigt 12 uur...een daverend programma.....stampvol....extra toto wagens....rijen mensen, 14:00 uur N.O.S. langs de lijn begint...Hans Eysvogel met een voorbeschouwing over de Grote Prijs der Lage Landen....deelnemers.....het verhaal van Flip..,zal het lukken?...klopt alles....onvoorziene tempoversnellingen?...kan het allemaal??? Tot slot de uitspraak van Flip tot een Duitse collega: "Das peerd denkt immer an die Tasse van de Base" (vrij vertaald: dit paard denkt altijd aan de portemonnaie van Flip).
16:05 uur défilé...opstellen.... start 2550 meter... klaar maken!....ze zijn weg. O Marijke neemt de leiding.... 1e timing klopt ....dan komt Olga Pluto met de legendarische Appie Siderius in de sulky....passeert alles en iedereen....Guus blijft zitten...2e timing klopt...1e ronde.....aardig op schema....Olga heeft het gehad...O Marijke aan kop.....Gay Noon nadert en nadert....buitenom....als een sluipmoordenaar kruipt Gay Noon naar O Marijke....meter na meter wordt de afstand kleiner.....Binnenkomen rechte lijn..... O Marijke vóór Gay Noon....één lengte....timing oké....Duindigt staat te schudden op zijn fundamenten....nog 400 meter....Gay Noon op topsnelheid.... 1/2 lengte.... 10.000 mensen komen overeind....nog 200 meter... 1/2 lengte.... Donderende ovaties....100 meter en!!! Hij blijft nu steken!!!....Duindigt barst uit zijn voegen!!....O Marijke wint!!.... spanning!.... sensatie!.... emotie!

10 Seconden later is alles binnen en iedereen stil....Huldigen...waaris Flip???.... Waar is ie nou??...Iemand zag hem zitten....tegen een boom in het bosje achter de bungalow....De tranen liepen over zijn wangen!!

P.S. Oh ja!!... en 12.000 piekies in die Tasse van die Base!!!

............